Antoni Fórmanowicz (Formanowicz)
| |
| urodzony |
28.05.1836, Wielichowo |
| święcenia kapłańskie |
23.09.1865 |
| zmarły |
10.01.1913, Czerlejno |
| pochówek |
Czerlejno przy kościele |
Parafie:
Elenchusy:
1869, 1870, 1872, P-1888, P-1906 Dodatkowe informacje:
FORMANOWICZ ANTONI
Antoni Fórmanowicz (1836 – 1913), proboszcz w Czerlejnie.
Urodził się 28 maja 1836 w Wielichowie w rodzinie mieszczańskiej, syn Andrzeja i Marianny z Gajevriczów /gałąź wielichowska/. W 1861 ukończył gimnazjum w Trzemesznie, następnie studiował teologię w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu i w Gnieźnie. Święcenia otrzymał 23 września 1865, po czym został wikarym w Komornikach (dekanat bukowski), a od 1866 przez 22 lata duszpasterzował w Grodzisku, najpierw jako wikariusz, a
następnie administrator. Przez dłuższy okres czasu, po odejściu z Grodziska, ks Antoni pozostawał w życzliwej pamięci parafian [babcia autora, Stanisława ze Stachowskich rodem z Grodziska, urodzona 15 listopada 1902 roku, wielokrotnie wspominała o księdzu Fórmanowiczu z Grodziska, choć znała go jedynie z
opowieści rodziców bądź dziadków]. 26 czerwca 1873 roku zostaje pierwszym dyrektorem nowopowstałego Grodziskiego Banku Ludowego. Funkcję tą piastował przez cały późniejszy okres pobytu w Grodzisku [5]. Od 1888 został administratorem parafii w Boruszynie (dekanat obornicki) a w latach 1889 – 97
proboszczem w Pogorzclicy (dekanat nowomiejski). Od 1 kwietnia 1897 do śmierci był proboszczem w Czerlejnie, w parafii p.w. NMP Wniebowziętej (dekanat kostrzynski). Zmarł w Czerlejnie 16 stycznia 1913, pochowany na miejscowym cmentarzu, tuz obok kościoła.
Zawiadomienie o śmieci ks. Antoniego pochodzące z
„Przewodnika Katolickiego
Kościół parafialny p.w. NMP Wniebowziętej w Czerlejnie
Probostwo przy kościele w Czrlejnie
Ś.P.
Ks. Antoni
Fórmanowicz
Proboszcz w
Czerlejnie
ur. 28 V. 1836
um. 16 I 1913
R. i. p.
Płyta grobowa przy kościele w Czerlejnie
Z ogólnikowych wzmianek w nekrologach wynika, że ks. Antoni w okresie kulturkampfu miał niemałe zasługi dla sprawy Kościoła i społeczeństwa; "walczył z biedą" – z czego można wnioskować, iż wykonywał on czynności kapłańskie wbrew zarządzeniom władz pruskich i ukrywał się. Był długoletnim członkiem Towarzystwa
Pomocy Naukowej im. K. Marcinkowskiego (TPN). Wielokrotnie przekazywał wsparcie finansowe na odbudowe i budowę nowych kościołów: w 1894 roku na odbudowe kościoła w Mądrem z figurką NMP Bolesnej [3], w 1895 na budowę kościoła w Barcinie („X. Fórmanowicz z Pogorzelicy") [4]. W Czerlejnie działał jako
członek dozoru szkolnego i był oficjalnym patronemtamtejszego Katolickiego Towarzystwa Robotników Polskich, liczącego 40 członków [2].
Katolickie towarzystwa robotników polskich były tylko fragmentem
bujnego wówczas (rok 1911 i późniejsze) rozkwitu w Poznańskiem
(Archidiecezji Gnieźnieńskiej i Poznańskiej) różnych form polskich
organizacji społecznych, kulturalnych i gospodarczych, mających
charakter katolicki a równocześnie budzących polską świadomość
narodową, szerzących kulturę polską wśród niższych warstw
społeczeństwa i zadziwiajaco skutecznie budujących stały wzrost
polskiego potencjału gospodarczego w Wielkopolsce [2].
Był członkiem Towarzystwa Opieki nad dziećmi katolickimi w (Poznaniu. (wg Sprawozdania za lata 1910-11, opublikowanego w 1912 r.]. W testamencie wyznaczył legaty na rzecz Towarzystwa Pomocy Naukowej oraz Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Był członkiem polskiego Komitetu Wyborczego na pow. gnieźnieński.
Źródła informacji :
1. Słownik biograficzny „Księża społecznicy w Wielkopolsce 1894-1919"., T. 1. A-H.,
Zespół red.: Marian Banaszak, Jerzy Kozłowski, Anna Polakowska, Maria Wojciechowska,
305 s. Wydawnictwo: Gaudentinum, Gniezno, 199
i. i. Elenchus 1865 – 1913; – R z e p e c k i, Pobudka, s.
93; R z e p e c k i, Naprzod, s. 107; W o j c i e c h o w s k a, Materiały, s. 404; – Tow. Pomocy Nauk.
im K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Spr. Dyrekcji za r. 1913; – "Dzien. Pozn." 1907 nr 94, 236, 1913 nr
10, 1914 nr 128; "Praca" 1913 nr 3; "Przew. Katol." 1913 nr 3; "Robotnik" 1911 nr 16 (dod.); "Wiarus
Pol." 1897 nr 37; – AAP KA 238 (personalia); APP Landr. Gratz 306 f. 110, Landr. Jarotschin 138 f. 1 –
3, Landr. Posen – West 168c; – Relacja z par. Czerlejno
2. Wojciechowska M.: „Materiały do dziejów katolickich towarzystw robotników polskich
w Wielkopolsce": Poznańskie Studia Teologiczne T. 6: 1986 s. 399-422.
3. „Dziennik Kujawski", nr 276, Inowrocław, 2 grudnia 1894 (numer dostępny w Kujawsko – Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej)
4. „Dziennik Kujawski", nr 286, Inowrocław, 13 grudnia 1895 (numer dostępny w Kujawsko - Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej)
5. Informator Spółdzielczej Grupy Bankowej, Poznań, wrzesień 2003 nr 4/111, www.sgb.pl: artykuł ze str. 10-14: „W Grodzisku Wielkopolskim czczą jubileusz 130-lecie Banku
Spółdzielczego", str. 12
Zdjęcia i informacje z parafii w Czerlejnie wykonał i zebrał autor strony, wiosną 2006
roku.
|
|
